GIOSTRA

   « Όπως αγωνισθώσι κατά το αρχαίον έθος και τους της ιππηλασίας νόμους »

                        Στην ιστορία των νοοτροπιών και των συμπεριφορών  της επτανησιακής κοινωνίας ,το παράδειγμα των ιππικών αγώνων συμπλοκής και δεξιοτεχνίας που ονομάζονται Torneo  και Giostra   (della Quintana , dell saracino ) και  προσγράφονται στο λατινικό τρόπο ζωής , αποτελεί εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση .

   Από τη μια θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι πρόκειται για  ενσωμάτωση στην τοπική ζωή μιας ελληνορθόδοξης περιοχής , όπως τα νησιά του Ιονίου , ενός  πολιτικο-κοινωνικού δρώμενου  άλλης παραδόσεως και από την άλλη πως πρόκειται για συνήθεια  που με τα χρόνια εξελίχθηκε , χάνοντας  τα αρχικά  εσωτερικά πολιτικά και ιδεολογικά  στοιχεία  αλλά διατηρώντας  τα εξωτερικά  του  αγωνιστικού δρώμενου στα πλαίσια ευκαιριών εορτασμού, ιδιαίτερα καρναβαλικών.

          Βέβαια σχετικές  αναφορές για παρόμοια αθλήματα  υπάρχουν και κατά τη διάρκεια της Ανατολικής  Αυτοκρατορίας, καθώς οι καταγωγές των στρατιωτικών αγωνισμάτων είναι κοινές από τον ρωμαϊκό στρατό, όμως γίνηκαν  πλησιέστερες όταν μαζί με  άλλες ιπποτικές συνήθειες μεταφέρθηκαν στο Ιερόν Παλάτιον ως χειρονομίες αβροφροσύνης προς τις  δυτικής καταγωγής Αυγούστες και τους νέους  φράγκους συγγενείς  . Ιδιαίτερα στην εποχή των Κομνηνών , ο Νικηφόρος Γρηγοράς αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β ( Κομνηνός-Δούκας, 1087-1143)  «…διέταξε να γίνει Τζούστρα , είδος αγωνίσματος αναμιμνήσκοντος τους ολυμ- πιακούς αγώνες…»,  (1)  όταν γεννήθηκε ο γιός του Ανδρόνικος (το 1108 από την πριγκίπισσα Πιρόσκα της Ουγγαρίας , αργότερα Αγία Ειρήνη της Ουγγαρίας )  Όμως το αγώνισμα δεν φαίνεται να πρόφτασε να εξαπλωθεί στις επαρχίες της αυτοκρατορίας και παρέμεινε κυρίως στη Βασιλεύουσα

       Η μεταφορά και η επικράτηση στον ελληνικό χώρο των αγώνων, σε πρώτη φάση ως  ιππομαχίας , οφείλεται στους Φράγκους σταυροφόρους που  εγκατέλειψαν τα οράματα και τα πνευματικά οφέλη της   απελευθέρωσης  των Αγίων Τόπων για τα πρακτικά κέρδη της κατάληψης της Βασιλεύουσας πόλης του Κωνσταντίνου και της Particio terrarum imperri Romanie ,που την ακολούθησε .

        Αυτή η μορφή αγώνων  έγινε δεκτή από τους ελληνικούς πληθυσμούς της Λατινοκρατούμενης πλέον  Ανατολής με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και ενσωματώ- θηκε στην κοινωνική ζωή της μαζί με άλλα στοιχεία που χαρα-κτήριζαν τον  τρόπο ζωής των κυριάρχων .Καθώς όμως ήταν ένα άθλημα επίδειξης ανδρείας και θάρ-
ρους σύντομα απογυμνώθηκε  από τα στοιχεία   του ξένου και του επιβεβλημένου , που  το έκαναν αντιπαθές  και έγινε σταδιακά αποδεκτό και  ενδιαφέρον όταν άρχι-
σαν να συμμετέχουν και αγωνιστικά  έλληνες.Τελικά έγινε  και  ιδιαίτερα αγαπητό,  στη  φάση  της  ιππικής δεξιοτεχνίας  , μετά την θέσπιση κανόνων που απαγόρευαν τη συμπλοκή των αθλητών, υπό την πίεση κυρίως της Εκκλησίας και των ουμανι-
στικών απόψεων που επέβαλε η Αναγέννηση , γεγονός που περιόριζε την πιθανότη-
τα ατυχημάτων

      Κείμενα όπως το «Χρονικόν του Μορέως»  παρουσιάζουν το  αγώνισμα στην αρχική του φάση, ενώ στο έμμετρο μεταβυζαντινό ιπποτικό αφήγημα «Ερωτόκρι-
τος» του Βιτσέντζου Κορνάρου (Κρήτη ,1553-1614)  γίνεται πλήρης περιγραφή ενός « κονταροκτυπήματος » ( 2)

     Κατά τους  Χιώτη και Λούντζη η συνήθεια αυτή μεταφέρθηκε από τους  δυτι
κούς στη  Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα . (3) Από διάφορες  πηγές  γνωρίζουμε πλέον τον τρόπο, τους κανόνες και τους τόπους διεξαγωγής του αθλήματος , τα εμπλεκόμενα πρόσωπα και τις χρονικές λεπτομέρειες, Μάλιστα σε κάποιες νεώτερες περιπτώσεις γίνεται υπαινιγμός για  ιδιαίτερους κανόνες που ίσχυαν στην  Κέρκυρα και του προσέδωσαν τον χα-ρακτηρισμό του  «κερκυραϊκού» (4)

    Ως χώροι διεξαγωγής του αθλήματος αναφέρονται στην μεν  Ζάκυνθο « το αρχαίον στάδιον της πόλεως» στην περιοχή Αρίγκος , κοντά στο κάστρο,  στη δε Κέρκυρα  το λεγόμενο «Πλατύ Καντούνι» ( Strada larga )  που ένωνε την έπαλξη του Αγίου Αθανασίου με την Σπιανάδα. Οι επίσημοι παρακολουθούσαν το αγώνι-
σμα  στη   Ζάκυνθο από  ειδικά φτιαγμένη εξέδρα και  στην Κέρκυρα από τον πέτ-
ρινο εξώστη του αρχοντικού Ρίκκη .

Αργότερα  οι αγώνες διεξάγονταν εκτός των τειχών της πόλεως στην κοιλάδα εμπρός από την Βασιλική Πύλη ( Porta  Reale, Πορταριάλα). Είναι ενδιαφέρον το  ότι δεν μεταφέρθηκαν στην περιαστική περιοχή των αλυκών της λίμνης Χαλικιόπουλου ( σημερινό αεροδρόμιο) όπου οι βρετανοί οργάνωναν κάθε χρόνο ιππικούς αγώνες  παραπλήσιους με τους σύγχρονους , αλλά παρέμειναν στον αστικό χώρο .  Σε κανονικές συνθήκες  οι  αγώνες ήταν δυο  και σε διαφορετικές ημέρες .Ένας για τους στρατιωτικούς και ένας για τους πολίτες. Το έπαθλο (palio) απένειμε ο ανώτατος εκπρόσωπος τα διοικήσεως  και επί βενετών στους στρατιωτικούς ο προβλεπτής , στους πολίτες ο βάϋλος . Στην Κέρκυρα το έπαθλο κατά τον Λούντζη ήταν χρυσό ύφασμα , που μάλιστα ήταν κρεμασμένο εμπρός από τον εξώστη των επισήμων .Στη Ζάκυνθο ( από το 1651 που έχουμε βέβαιη χρονολογία επίσημης  διεξαγωγής ) δυο ασημένια ξίφη , που δεν ξεπερνούσαν την αξία των τριάντα ρεαλιών, πληρωμένα από το  ταμείο της Κοινότητας.

Ενώ όμως θα περίμενε κανείς με τη λήξη της βενετικής περιόδου και την εγκατάσταση στα νησιά των γαλλικών  επαναστατικών αρχών και στρατευμάτων ( 1797-1799 ) να ξεχαστεί  το αγώνισμα ως  ελάχιστα συμβατό με τις κοινωνικές αντιλήψεις που μεταφέρθηκαν  και επικράτησαν , υπάρ  χουν μαρτυρίες για τη συνέχισή του αμέσως μετά την αναχώρησή των δη μοκρατικών αρχών  , αποδεικνύοντας την βαθύτητα της εγκατάστασής του ως κοινωνικής δραστηριότητας. .Σημειώνεται ότι  την περίοδο της διοίκησης των γάλλων δημοκρατικών, σε όλα τα νησιά πραγματοποιούνταν, με πάνδημη συμμετοχή ,  τόσο οι «δημοκρατικές γιορτές» όπως πχ η  φύτευση του «δένδρου τη ελευθερίας» όσο και  στρατιωτικές επιδείξεις .

    Αναφορά διοργάνωσης  μιας Giostra  από τις αρχές  του πρώτου κράτους Ελλήνων « Επτάνησος Πολιτεία » ( 1800-1807 )  γίνεται στην  κρα τική εφημερίδα  Monitore Settinsulare. (5) Η διοργάνωση αυτή μάλιστα παρουσιάζει ιδιαίτερο ζακυνθινό ενδιαφέρον καθώς πραγματοποιήθηκε κατά τους εορτασμούς υποδοχής στην Κέρκυρα του ζακύνθιου Αντώνιου κόμη Κομούτου ,  δεύτερου εκλεγμένου προέδρου της Επτανησιακής Γερουσίας και Πρίγκηπα της Πολιτείας . Τον Κομούτο επέβαλε στο ύπατο αξίωμα της Πολιτείας , μετά τον θάνατο στις 8/20 Νοεμβρίου 1803 του Σπυρίδωνος –Γεωργίου κόμη Θεοτόκη  , ο διαρκώς παρεμβαίνων πληρεξούσιος του ρώσου αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Α΄ , ζακύνθιος Γεώργιος κόμης Μοτσενίγος , που ουσιαστικά ενεργούσε ως αρμοστής . 

       Ο Κομούτος υπήρξε προβεβλημένη προσωπικότητα της εποχής του ,   ο Χιώτης μάλιστα τον χαρακτηρίζει ως  « άνδρα κοσμιώτατον τη συμπεριφορά , ελευθέριον τη καρδία ,φιλόπτωχον τη συμπαθεία , ευγενέστατον τω γένει , προσήκοντα ταις αρχαιοτέροις των επιφανών οικογενειών της νήσου και διακρινόμενον επ’ ευσεβεία , συνέσει και πατρίω ζήλω…»(6)

Ο Ερμάννος κόμης Λούντζης περιγράφει την υποδοχή και την εγκατάστα ση του Κομούτου χρησιμοποιώντας ως πηγή τον Monitore Settinsulare(7)

«…Ακριβώς στις ημέρες εκείνες (6 Μαρτίου 1803 πη ) κατέφθασε μ’ένα επτανησιακό ιστιοφόρο , ο νέος Πρόεδρος της Γερουσίας και Πρίγκηπας της Πολιτείας Αντώνιος  ( κόμης ) Κομούτος . Εξ αιτίας των κακών καιρικών συνθηκών έφθασε με καθυστέρηση . Τον υποδέχθηκαν με πομπή , με κανονιοβολισ μούς  , με στρατιωτικές τιμές και Δοξολογίες . Θέλησαν ακόμη να προσδώσουν πανηγυρική χροιά με λαϊκά θεάματα για την ψυχαγωγία των Κερκυραίων .  Ήταν η Γκιόστρα . Ένας ιππικός  αγώνας νέων οπου έκαναν επί δειξη δεξιοτεχνίας . Νικητής του αγώνα αναδείχθηκε ο Σπυρίδων Καπέλλος . Πήρε από τα ίδια τα χέρια του πρίγκιπα το έπαθλο. Ο εορτασμός έληξε με δημόσιους χορούς στο θέατρο και με φωταψίες στην πόλη …» (8)

Από αυτό το κείμενο του  Ερμάννου κόμη Λούντζη γίνεται φανερό ότι ο θεσμός είχε  απογυμνωθεί από κάθε ιδεολογικό και πολιτικό στοιχείο που τυχόν διέθετε . Πλέον ήταν  μια κοινωνική εκδήλωση που συνδυαζόταν  με πανηγυρισμούς  και αυτό οφείλεται περισσότερο στην παράλληλη συμβίωσή της με τις καρναβαλικές γιορτές και λιγότερο στην πολιτική ωρίμανση του επτανησιακού πληθυσμού.

Μια δεύτερη αναφορά γίνεται  από κερκυραϊκό  μονόφυλλο  του 1813. Από αυτό πληροφορούμεθα ότι  Giostra   οργανώθηκε κατά τη διάρκεια της γαλλικής αυτοκρατορικής διοίκησης ( 1807-1814)  με την ευκαιρία της γέννησης του διαδόχου του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Α

« Corfú li 20 Marzo 1813

L Amministratore del Governo v’ invita allo spetecolo della Giostra per nascitá del Principe  di Roma» (9)

   Αυτό είναι ένα επίσης ισχυρό  επιχείρημα για την  αντοχή του ως κοι- νωνικού  θεσμού και την εξαφάνιση των τυχόν πολιτικοιδεολογικών του στοιχείων . Παράλληλα όμως είναι αιτία   πικρών διαπιστώσεων για  τη γρήγορη μετάλλαξη της συμπεριφοράς ενός επαναστατημένου λαού και την αλλαγή των απόψεών του σε διαμετρικά αντίθετες τοποθετήσεις :από την καταδίκη κάθε εκδήλωσης που θύμιζε το παρελθόν, στην πανηγυρική  αναβίωσή της.

   Μια τρίτη αναφορά γίνεται από κερκυραϊκά επίσης μονόφυλλα κατά τη διάρκεια του προστατευόμενου από τους βρετανούς μονάρχες κράτους Ελλήνων « Ενωμένα Κράτη των Ιονίων Νήσων» (1816-1864  και Ιόνιον Κράτος, Stati Uniti delle Isole Jonie –United States of the Ionian Islands )

Πρόκειται για ανακοινώσεις του συμβουλίου που είχε αναλάβει τη διοργάνωση των αγώνων στις 11 και  14 Φεβρουαρίου 1826  

« Corfú 11^th February 1826

At a meeting of the Committee for managing the affairs of the Giostra held at Major Maír’s Quarters in the Cittadel this day»(10)

«Description of the Giostra   of the game of the ring as it is practiced at Corfú»(11)

Descrizione e regole della Giostra giuoco dell anello come si pratica a Corfú (12)

«Description of the knights of the Giostra . Corcyra Di Ionian K T  Maestro  di Campo »(13)

    Στα μονόφυλλα αναφέρονται : στο πρώτο , οι   κριτές και τα βραβεία που θέσπισε η Επιτροπή, που συνεδρίασε στην καστρόπολη του Παλαιού Φρουρίου  , στο δεύτερο και τρίτο ,  ο χαρακτήρας του αγωνίσματος ως  προσπάθεια απόσπασης αναρτημένου κρίκου (giuoco dell anello ) ,όπως αυτή γινόταν στην Κέρκυρα και στο τέταρτο ,  ο κατάλογος των είκοσι ιπποτών που θα λάβαιναν μέρος ( ανάμεσά τους και οι έλληνες , μέλη του Επιφανούς Συμβουλίου της Κοινότητας:: Δημήτριος κόμης Λάνδος , Φ.  κόμης Θεοτόκης – Ανδρουτσέλης  , ο  χωρίς μικρό όνομα  κόμης Θεοτόκης  και οι ευγενείς κύριοι  Σπυρίδων Λισγαράς , Σπυρίδων Κουαρτάνος και Γεώργιος Μάνεσης . Η συμμετοχή του Μάνεση πρέπει ιδιαίτερα να τονισθεί καθώς  με αυτόν εκπροσωπούνται οι  Στραντιότι της κερκυραϊκής Στρατιάς )

      Τέλος διασώζεται η εξής τρίγλωσση ( ελληνικά – αγγλικά –ιταλικά ) προκήρυξη αγώνων Giostra  στις  26 Απριλίου 1834 ,  κατά τη διάρκεια της αρμοστείας του φιλελεύθερου , φιλάνθρωπου και φιλέλληνα αρμοστή λόρδου Νιούτζεντ .( Lord High Commissioner George Grenville Nugent Baron of Nugent of Carlanstown Co . Westmeath) (14)

                                     ΙΠΠΗΛΑΣΙΟΝ ΚΗΡΥΓΜΑ (15)

   Επειδή οι Ευγενέστατοι  της Kερκύρας Ιππείς , ηνωμένοι εις πάνδημον Συμβούλιον , εδιόρισαν και επρόσταξαν ινα συναθροισθη ένα Ιππηλάσιον εις ταύτην την πανέφημον  Πόλιν της Κερκύρας την ημέραν 26^ην Απριλίου μέλλοντος  ΕΠ και εορτασθη η ονομαστική ημέρα του ανδρείου και υπεραγαπητού Ιππέως Γεωργίου Γρενβίλλου Λόρδου Νουγέντου  καθιε- ρώνοντές το εις την Αξιοσέβαστον και Έκλαμπρον Σύζυγόν του Λέδυ Άνναν Λουκίαν Γρενβιάλην  Νουγέντον (16)

    Η Επιτροπή ονομασθείσα υπ αυτού του Συμβουλίου έδειξε την επιθυμίαν του , ότι ο πιστότατος και εντιμότατος Ιππεύς Γοφφρέδος εξ Αρδουη νουπόλεως να δεχθή τον Τίτλον και το αξίωμα του Λόρδου Πρωτοστάτο ρος ,και, τούτου συγκατανεύσαντος, προσδιωρισθη ινα καλέσει με επιτού τω Κήρυγμα , τους ανδρείους Ιππείς να προσέλθουν την αυτήν ημέραν , όπως αγώνες τινές αγωνισθώσι κατά το αρχαίον έθος και τους της ιππη λασίας νόμους

                                             Δια Τούτο

     Εγώ ΓΟΦΦΡΕΔΟΣ  εξ Αρδουηνουπόλεως (17) Πρωτοστάτωρ της Καμπανίας και Ρωμανίας , Κόμης του Μεσσηνόπλου και της Μαξιμια νουπόλεως εις το Βασίλειον της Θετταλίας , Ιππεύς, και Λόρδος Πρωτο στάτωρ , εις όλους τους Πρίγκιπες, Βαρώνους , Ιππείς , και Ευγενείς , και εις καθέκαστον υποκείμενον Λαμπρότατον εξ ευγενείας αίματος των εθνών απάντων , εις οποιονδήποτε μέρος της Γης οικούντας , και εξαιρέτως εις τους οικούντας και διημερεύοντας εις την πανέφημον της Κερκύρας Πόλιν , κηρύττω και γνωστοποιώ , ότι είναι  Βουλή και θέλησίς μου , ινα ενεργηθή το αρχαιότατον και περιβόητον ιππηλάσιον του Λογχαγώνος , όπερ εδιορίσθη υπό του εκλάμπρου συμβουλίου των Ιππέων , εις το του Άρεως Στάδιον , ήτοι εις την ωραίαν κοιλάδα έξω της Βασιλικής Πύλης.

Εκεί θα αγωνισθώσι οι αγώνες κατά τους τρόπους και τας διαταγάς ακολούθως:

     ΠΡΩΤΟΝ έκαστος Ιππεύς δόξης επιθυμητός  ίνα απολαύση το Βραβείον

της ανδρείας του εκ χειρός της χάριτος και της ωραιότητος , πρέπει την

ημέραν 26 Απριλίου μέλλοντος ΕΠ , ή και προτού , να παρρησιάση δια μέσου ενός Μαχοκήρυκος (18)ή του Ασπιδοφόρου του (19) την περγα μηνήν του (20) υπ αυτού γεγραμμένην εις τρόπον ευκολοανάγνωστον και εκ χειρός του σημειουμένην, και εσφραγισμένηνμε την σφραγίδα και τα επίσημά του του Ιππέως. (21) Εις την περγαμηνήν ταύτην θα γράφονται οι αγώνες ήδη αγωνισθέντες υπ αυτού του Ιππέως , δι ων απολαμβάνει το δικαίωμα του προσέρχεσθαι εις τον Λογχαγώνα , Θα γράφεται το όνομα της αμιμήτου κυρίας της τύχης του , το χρωμα του Διαζώματος οπερ αυτή τον επαρρησίασεν ινα τον εμψυχώση εις επιχειρήματα ανδρεία  και εις πράξεις λαμπράς , εκ της ενεργείας των οποίων  μόνον ημπορεί ουτος να ελπίση ιν’ απολαύση  το μειδίασμα και την εύνοιαν αυτής , το Γένος του , το Οικητήριον του και το όνομα του Ίππου του . ΄Εκαστος Ιππεύς πρέπει να ενεργήση την Διαταγήν ταυτην , ινα μη εξεναντίας θεωρηθή ως μη αληθής Ιππεύς

ΔΕΥΤΕΡΟΝ  Όσοι δε έχοντες τα προνόμια των Ιππέων θελήσουν να δώσουν τεκμήρια της ανδρείας των την ημέραν του Λογχαγώνος πρέπει να ενδυθούν το ένδυμα και την σκευήν των καιρών εκείνων της Ηρωικής Ιππηλασίας (22)

ΤΡΙΤΟΝ   Εκαστος Ιππεύς πρέπει να συνοδεύηται υφ ενός Ασπιδοφόρου εφίππου , αν το θελήση

ΤΕΤΑΡΤΟΝ ΄Εκαστος των του Λογχαγώνος Ιππέων δέχεται μεταξύ των Ιππέων της εποχής  εκείνης το όνομα της ορέξεως του ινα εφαρμοσθη με το υπ αυτού εκλεχθέν πρωτότυπον , και ινα με τουτο το ονομα γινη γνω στος εις τους του ιππηλασίου δικαστάς  (23)

ΠΕΜΠΤΟΝ  Εκαστος Ιππεύς προτού ν αρχίση τον αγώνα θα παρρησια σθη υπό του Λόρδου Πρωτοστάτορος και της συνοδείας του εις τας κυ ρίας τας καλλωπιζούσας με την παρρησίαν των το θέαμα  του Λογχαγώ νος και μάλλον ερεθιζούσας την ανδρείαν και τον της δόξης πόθον , και θα προσκομισθη με εν Διαζωμα , οπερ τον καθιστα  αθλητήν της προστά του  του αυτόν  προτιμήσαντος  (24)

Αθληταί εις τον αγωνα δράμετε

Κερκύρας και Αγγλίας της Περιφήμου

Η νίκη γαρ ειν παντοτ’  ένδοξος

Αν δια πόθον τιμής απολαμβάνεται

Ο δε πόθος του νικάν αυξάνει

Όταν των ανδρείων κινήται η τιμή

Υπο του κάλλους της θέας και της ανδρείας

Παρέχει βραβεία κάλλος τε και Αρετή

ΕΡΩΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΚΥΡΙΑΣ - ΤΙΜΗ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΓΕΝΝΑΙΟΥΣ - ΔΟΞΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΙΟΥΣ

Και δια να δυνηθή έκαστος να γνωρίση ότι πάντα τα προκηρυχθέντα δια την εκτέλεσιν των Αγώνων ειν’  η αληθής μου γνώμη , επιτίθημι την σφραγίδα μου εις το παρόν κήρυγμα όπερ σημειώνω ιδιοχείρως μου ταύτην την ημέραν

ΓΟΦΦΡ ΕΞ ΑΡΔΟΥΗΝΟΥΠΟΛΕΩΣ  , Στρατάρχης του πεδίου (25)

          Κλείνοντας αυτό το σημείωμα για μια συνήθεια που τόσο πολύ αγαπήθηκε ώστε να κρατήσει πεντακόσια και πλέον χρόνια και να ξανα- φανεί στην εποχή μας  ως λαϊκό δρώμενο , δεν πρέπει να παραλείψουμε   αυτό που γράφει ο Διονύσης Ρώμας  στα « Ζακυνθινά » του : «…τα  «Ιππηλάσια» είχαν όχι μόνο λαϊκό , αλλά και κοινωνικό χαρακτήρα .Το ίδιο, δηλαδή, που συμβαίνει και με τις σύγχρονες ιπποδρομίες. Δίνανε μια ευκαιρία στους κομψούς δανδήδες και τις élégantes του καιρού να επιδεί- ξουνε τις τουαλέτες τους .Το γεγονός ότι λαβαίνανε μέρος κατά το καρναβάλι είχε τη σημασία του . Τούτο , γιατί η γιορτή κατά βάθος δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένας χορός μετημφιεσμένων  Με τη μόνη διαφορά ότι οι αγωνιστές και οι ντά μες  τους παίρνανε τη μεταμφίεσή τους …στα σοβαρά…»(26)

                                                           ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Περ. βλ. Χιώτης Π.,  Ιστορικά απομνημονεύματα της νήσου Ζακύνθου , τ. 2,  Κέρκυρα 1858 , σ.

2 Βιντσέντζος  Κορνάρος ,  Ερωτόκριτος, Μέρος Β΄, στίχοι 1107-1116

Ὡς εἶδεν ὁ Σπιθόλιοντας τὰ αἵματα κι ἐτρέχα
στὸ στῆθος του καὶ στὸ μερὶ καὶ τὸ κορμὶ του ἐβρέχα
ἐμούγκρισε, ἐταράχτηκε κι ὡσὰ λιοντάρι ἀγριεύει
καὶ νὰ βαρῆ τοῦ Κρητικοῦ τόπο νὰ βρῆ γυρεύγει·
μηδὲ ποτὲ τὸ πέλαγος ἔτοιας λογῆς μανίζει
σ' τσ' ἀνεμικὲς τοῦ Γεναριοῦ, ὅντε βροντᾶ κι ἀφρίζει,
σ' καιρὸ ποὺ ἀνακατώνεται μὲ ταραχὴ μεγάλη,
κι ὅντε σκορπᾶ τὰ κύματ' ὄξω στό περιγιάλι,
σὰν ἤκαμε ὁ Σπιθιόλοντας στὰ αἵματα ὁποὺ ἐθώρει
κ' ἐτρέχαν καὶ νὰ γδικιωθῆ ἀκόμη δὲν ἐμπόρει

Περ. βλ .R. Beaton, Η ερωτική μυθιστορία του ελληνικού μεσαίωνα, . Καρδαμίτσας,  Αθήνα 1996. ,  D. Holton, Μελέτες για τον Ερωτόκριτο και άλλα νεοελληνικά κείμενα, Καστανιώτης, Αθήνα 2000.

3 Χιώτης Π., Ιστορικά ο.π. σ. 429 – 436,  εδώ 431 .  Ermanno conte Lounzi  , Della condizione delle Isole Jonie sotto il dominio Veneto , Βενετία 1858 , κεφ 20 , σ. 482 στην ελληνική μετάφραση σ. 279- 282 Δε Βιάζης Σ., « Η προσωπίς και τα ιπποδρόμια (γκιόστρα) εν Ζακύνθω» Ανθών , τομ. Α, τευχ 17 , 1 Φεβρ.1890 σ. 137-139 . Τουμασάτος Η., Ιππηλάσιον – Γκιόστρα, Κοργιαλένιο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αργοστολίου ,  2003 ,σ 13-54. Λούντζης Ν. Α., «Ιόνια Ιπποσύνη»  Γκιόστρα 2010 , ( Ζάκυνθος 2010 ), σ.14-18

4 Γενικά Αρχεία του Κράτους  ,  Δ 77

5. Το μοναδικό γνωστό πλήρες σώμα της  σπάνιας εφημερίδας  Monitore Settinsulare ,  σώζεται στη βιβλιοθήκη των κομήτων Λούντζη . Περ. βλ. Κουρκουμέλης Ν. Κ. , «Monitore Settinsulare ( 1803-1805) Η δυσεύρετη εφημερίδα της Επτανήσου Πολιτείας»  Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρί- δα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων,  Ιστορία  και Αρχαιολογία  τ.  ΛΣΤ- ΛΖ ( 2007-2008 ) σ  147-178

6. Χιώτης Π.,   Σειράς Ιστορικών Απομνημονευμάτων , τ. 3^ος , Κέρκυρα , 1863, σ.850 .Κουρκουμέλης Ν. Κ, « Ο Αντώνιος κόμης Κομούτος , ελληνομαθής Ηγεμών της Επτανήσου Πολιτείας» Ζάκυνθος , Λογοτεχνικό , Ιστορικό και Λαογραφικό Ημερολόγιο , επιμέλεια   Δ Ν Μουσμούτης , εκδόσεις Εξερευνητής Αθήνα 2001 σ.229-234    

7. Λούντζης Ερ., Επτάνησος Πολιτεία, μετάφραση Αβιγαϊλ Λούντζη- Νικοκάβου-
ρα,  Κέρκυρα 1968, σ. 142  . Monitore Settinsulare , Corfú Dalla Stamperia Nazionale ,  num  36 ( 11/23 Μαρτίου1803 ) σ.  141. Ευχαριστίες στον φίλο κύριο Νίκια Αλεξ. Λούντζη .

8. Πρωτότυπο κείμενο του Monitore Settinsulare :ο.π.

«…Alli 6 detto il Senato collo stato maggiore della Repubblica si portó nel palazzo della lui Residenza , e di la uscirono insieme per andare nella Capella del Governo.Nella Spianata era in gran parade la Truppa Nazionale e la banda militare. Nell attraversarla si fecero al Senato , ed al suo Preside tutti gli onori militari , e profusioni di pane , e di denaro. Arrivati in chiesa si celebró la Santa Messa , presente  monsignor Metropolita ;e terminate la quale l Senato acompagnó il Principe sino al suo Palazzo.Alle ore 20 ital.gli si presentó il piú magnifico spetacolo . Questa illustre cittá , che nel suo seno accolse uno dei piú conspicui Patrizi Settinsulari in una qualitá cosi luminosa , volendo dimostrare l alta sua soddisfazione ,gli prepare una  giostra , dove tutta campeggió la decenza  ed alla quale nonmancava per divenire un nobile trattenimento,

Se non la presenza del Principe.Egli intervene accompagnato  da quei , che correrdovevano l aringo. I Giostranti corsero.Toccó la bella  ventura al Patrizio Spiridion Capello , giovine di ridenti speranze,di ottenere dopo le piú illustri prove il premio , ch era giá fissato, dalla stessa mano del Principe.Cosí abbe termine lo spetacolo . nella sera si portó il Principe in Teatro , ch era illuminato a giorno e dove si diede una brillante festa di ballo.»

 (9)Μουσείο Μπενάκη . Επτανησιακά έντυπα

(10) Γενικά Αρχεία του Κράτους  ,  Δ 77

(11) Γενικά Αρχεία του Κράτους  ,  Δ 77

(12) Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος , Μονόφυλλα

(13) Γενικά Αρχεία του Κράτους  ,  Δ 77

(14) Αναγνωστική Εταιρεία Κερκύρας . Ευχαριστίες στον φίλο κύριο Ανδρέα Α.  Παπαδάτο. Το κείμενο έχει πρωτοεκδοθεί στο: Θεοτόκης Σ.Μ,  Αναμνηστικό τεύχος της Πανιονίου αναδρομικής εκθέσεως, Κέρκυρα 1914 , σ.88-94 .Αναφορά του κάνουν  : ο Διονύσης Ρώμας , «Γκιόστρες» Τα Ζακυνθινά , Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, 1957 , Εστία , 1983 β , 2004 γ ( Εισαγωγή Ν Ε Καραπιδάκη)  σ.276-280  και η  Μαρία Ασπιώτη  «Ο Λόρδος Νιούτζεντ στην Κέρκυρα» Δελτίον Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας 11 (1974) σ. 95-144

(15) Proclamation for a Tournament-

(16) Το ζεύγος του λόρδου Τζώρτζ Γκρένβιλ Νιούτζεντ και της λαίδης  Ανν-Λούση Πούλεττ- Γκρένβιλ  Νιούτζεντ  διαδέχθηκε στην κοσμική ζωή των Ιονίων  εκείνο του αντιστράτηγου σερ Φρέντερικ Ανταμ και της κερκυραίας λαίδης  Νίνας Παλατιανού - Ανταμ. .Φίλοι των Γραμμάτων και των Τεχνών , έμειναν στην μνήμη των Ιονίων για την ευγένεια , τον φιλελληνισμό και την φιλανθρωπία τους αλλά και  για την μεταξύ τους σχέση . Ερωτευμένοι από παιδιά,  έζησαν και πέθαναν ερωτευμένοι . Μάλιστα μαζί έγραψαν και το βιβλίο «Οι Θρύλοι της Βιβλιοθήκης των  Λίλις».

(17)Groffrey de Villehardouin

(18) Herald

(19) Esquire

(20) Coat of Arms

(21) Seal and Crests

(22)Heroic times of Chivalry

(23) Every knight may be select from among the knights of that period whatever Title he chooses for his model, in order to be recognized under that name by the Judges

(24)…and he shall be decorated with the scarf which cοnstitutes him the champion of the Lady who thus distinguishes him

(25) Κατά τον Διονύση Ρώμα  ο π σ.276 ,η ελληνική μετάφραση έγινε από τον Χριστόφορο Φιλητά

(26 ) Ρώμας Δ., ο.π. , σ.277 . Βλ επ .Φλεμοτόμος Δ., « Η Γκιόστρα της Ζακύνθου : Μια ομόκεντρη επανάληψη της ιστορίας» Γκιόστρα 2010 ( Ζάκυνθος 2010 ) σ 4-9 . Ξένος Σ., «Κοινωνιολογική διερεύνηση και Πολιτισμική προσέγγιση στις συμβολι-

κές διαστάσεις των θεατροποιημένων ιπποτικών αγώνων ( giostre ) στη Ζάκυνθο» Γκιόστρα 2010 ( Ζάκυνθος 2010 ) σ.19-22